DZIEDZICZENIE KOLORÓW U STAFFORDSHIRE BULL TERIERÓW
-
Podstawy genetyki -
Podstawowe kolory -
Umaszczenia SBT -
-
Możliwości dziedziczenia -
Przewidywanie wyników -
Umaszczenie staffików
U staffordów istnieje sześć
różnych loci, a każde z dwoma różnymi allelami, które wpływają na siebie
tworząc kolor okrywy włosowej. Każdy z nich musi być brany pod uwagę, gdy
chcemy dowiedzieć się czegoś o kolorze okrywy włosowej.
Najpierw należy prześledzić kolor sierści w odpowiednich seriach
genetycznych. Trzeba pamiętać, że ten sam kolor może być różnie nazywany w
różnych rasach, a nawet może być różnie nazywany przez różnych ludzi w tej
samej rasie – nie ma oficjalnej listy kolorów sierści, stąd wiele
niejasności.
Seria A - czerwony/płowy,
żółto-śniady, agouti/wilczy, czarny-podpalany
(niepożądany u SBT), czarny (recesywny czarny)
Seria E - maska, czerwony/płowy (recesywny czerwony)
Seria K - czarny (dominujący czarny), pręgowany
Seria B - wątrobiany/czekoladowy,
"dudley nosed red"
Seria D - niebieski, srebrny, rozmycie koloru,
łysienie
Seria S - biały, łaciaty, białe znaczenia, głuchota
Seria A (agouti)
Agouti-czerwony |
Pręgowany
czarny-podpalany |
|
|
Czarny-podpalany |
Agouti-czerwone
i pręgowane szczenięta |
Allele serii agouti
określają rozłożenie czarnego i czerwonego pigmentu wzdłuż włosa i na ciele
psa.
Ay - czerwony/płowy lub żółto-śniady
Produkuje czerwony lub płowy kolor sierści z rozrzuconymi czarnymi włosami.
Czerwony włosy często mają czarna końcówkę. Psy, których kolor spowodowany
jest przez ten allel często mają ciemniejszą sierść na uszach, grzbiecie i ogonie niż na reszcie ciała.
Odmiany tego koloru czasem jest nazywa się czerwono-żółtym lub płowo-żółtym,
a czasem sobolowym.
Nie jest jasne co determinuje głębię koloru w czerwonym-agouti, ale odcienie
mogą występować od głębokiego mahoniowego (jak seter irlandzki) do jasnego
płowego lub nawet kremowego.
aw - "dziki-typ"
Produkuje włosy z czarnymi końcówkami i szarym, czerwonym lub płowym kolorem
części środkowej włosa, spotykane u lisów, wilków i kojotów. Często
określane tylko jako „agouti”, ale u niektórych zwany sobolowym lub
wilczasty. Nie występuje u SBT.
at – czarny-podpalany
Produkuje jednolitą czarną sierść z brązowymi znaczeniami na nogach,
brzuchu, klatce piersiowej i brwiach. Recesywny w stosunku do ay.
Czarny-podpalany z białymi znaczeniami często nazywany jest trikolorem, choć
genetycznie jest to w rzeczywistości ten sam kolor jak czarny-podpalany; po
prostu pies niesie jeszcze inne geny ujawniające białe znaczenia.
Razem z allelami, które powodują pręgowanie, taki genotyp daje jednolite
czarne ciało z czarnym pręgowaniem na podpalaniach.
Geny, które modyfikują czarne i czerwony barwniki mogą odwrócić
czarny-podpalany, np. w brązowy-podpalany lub niebiesko-srebrny.
a – recesywny czarny
Produkuje jednolite czarne zabarwienie w rasach jak Groenendal. Nie
występuje u SBT.
U psów także inny allel
produkuje jednolite czarne zabarwienie – w serii K.
Agouti czerwone/płowe,
czarne-podpalane i pręgowane bardzo często rodzą się z bardzo ciemną okrywą
włosową, która jaśnieje z wiekiem. To może sprawiać problemy z określeniem
koloru u nowonarodzonych szczeniaków. Najczęściej kolor dorosłego widać w
kolorze głowy szczenięcia.
Czarny-podpalany jest kolorem wysoce niepożądanym u staffordshire bull
terierów według wzorca brytyjskiego, natomiast wzorzec AKC określa to
umaszczenie jak wadę dyskwalifikującą.
Na ogół, tylko „czyste” czarne-podpalane są zmarszczone: pręgowane
czarne-podpalane są często określane jako czarne pręgowane i jako takie
sędziowane w ringu. Czarne-podpalane z białymi znaczeniami są często
określane jako trikolor i bez problemu akceptowane. Stąd też prawdopodobnie
„czysty” kolor czarny-podpalany utrzyma się w rasie.
Seria E (zasięg)
Czarna
maska |
Niebieska
maska |
|
Recesywny
czerwony |
Allele
serii zasięgu określają rozprzestrzenianie się pigmentu czarnego i są w
epistazie w stosunku do serii Agouti.
Em – czynnik maski
Produkuje czarną (lub melanistyczną) maskę.
Epistatyczny w stosunku do serii A i może maskować podpalane znaczenia na
pysku u psów czarnych-podpalanych. Pręgowane psy mogą mieć czarną maskę,
choć na ogól ciężko to dostrzec.
Geny wpływające na eumelaninę wpływają również na kolor maski: b/b
produkuje maskę czekoladową, d/d produkuje maskę szarą.
Maska może być również przybrana białymi znaczeniami i wtedy nie będzie w
naturze widoczna jako jednolita czarna (lub czekoladowa, lub niebieska).
E - "typ dziki"
Pozwala na zaobserwowanie serii A i K bez maski. Recesywny do Em
e – recesywny czerwony
W tym przypadku może być produkowana tylko faeomelanina, więc pies jest
czerwony/płowy bez żadnych czarnych włosów. Oznacza to, że uszy, grzbiet i
ogon obserwuje się takie jak u psów agouti-czerwony.
Skóra i oczy mają normalna pigmentację eumelaniną, więc recesywny czerwony
pies ma czarny nos, czarne brzegi powiek i czarne wargi, chociaż nos u
niektórych psów e/e może jaśnieć zimą. Recesywny czerwony jest epistatyczny do wszystkich genów
serii A i K i może maskować wszystkie kolory z wyjątkiem białego.
W niektórych
rasach, jak boksery, maska jest cechą wymieszaną, stąd wszystkie boksery są
Em/Em. U staffików melanistyczna maska wydaje
się występować u większości psów.
Seria K (czarny)
Pręgowany> |
Czerwony
pręgowany |
|
|
Złoty
pręgowany |
Czarny
pręgowany |
Allele
serii K określają rozłożenie czarnego pigmentu i są w epistazie do serii
Agouti.
K – dominujący czarny
Produkuje jednolity kolor czarny bez jakichkolwiek włosów
czerwonych/płowych. Epistatyczny w stosunku do serii A. Geny wpływające na
eumelaninę, wpływają także na kolor okrywy włosowej psów czarnych
dominujących (K/K lub K/k):
b/b tworzy jednolity kolor wątrobiany lub czekoladowy z cielistym
kolorem nosa, d/d tworzy jednolity kolor niebieski z czarnym lub
szarym nosem.
Warto zauważyć, że e/e (recesywny czerwony) w rzeczywistości w
epistazie do K, to genotyp e/e zapobiega formowaniu się eumelaniny na
całym ciele, pozwalając na produkcję faeomelaniny. Taki pies, z genotypem
K/K lub K/k, w kombinacji z e/e będzie więc kremowy,
czerwony lub płowy.
Kbr - pręgowany
Produkuje czarne paski na czerwonym/płowym tle.
Wszystkie rodzaje pręgowania – czerwony pręgowany, czarny pręgowany,
tygrysi, itp. – są spowodowane przez ten sam allel pręgowania w oparciu o
ten sam kolor. Jednak intensywność oraz kolor podstawowy, a także rozłożenie
pręgowania może się znacząco różnić, tworząc wiele różnych odcieni.
Geny wpływające na eumelaninę (czarny pigment) wpływają także na kolor
tworzonych pręg:
b/b tworzy wątrobiane lub czekoladowe pręgi na płowym tle,
d/d tworzy niebieskie pręgi na srebrno-płowym tle.
Kbr jest epistatyczny do serii A, ale w przypadku psów
czarnych-podpalanych czarne pręgowanie uwidacznia się tylko na podpalaniach.
Kbr jest epistatyczny do Em i E,
podczas gdy genotyp e/e (recesywny czerwony) jest w rzeczywistości w
epistazie do pręgowania, zapobiegając ujawnieniu się czarnego pręgowanego.
Tak więc, tylko psy z genotypem agouti-czerwony (Ay/_)
mogą wykazywać klasyczne pręgowanie, tj. pręgi na całym ciele.
Pręgowanie może występować z lub bez melanistycznej maski; u staffordshire
bull terierów pręgowanie z maską jest jednak częściej obserwowane.
k - "dziki typ"
Pozwala serii agouti i zasięgu uwidocznić się. Czasem opisywany jako
„nie-pręgowany”.
Dziedziczenie czarnego koloru
u psów zależne jest od dwóch genotypów,
które powodują kolor czarny: recesywny czarny i dominujący czarny.
Dominujący czarny pierwotnie
został umiejscowiony w serii A, ale nie pasowało to do obserwowanych w
rzeczywistości efektów dziedziczenia. Więc wielu naukowców zaczęło sądzić,
że należy on do serii E, co bardziej pasowało do dziedziczenia czarnego
koloru u innych ssaków.
Obecnie jednak okazuje się, że dominujący
czarny nie należy ani do serii E ani do A, ale do innego locus nazwanego
„K” od black (czarny). I to locus i dominujący allel koloru
czarnego zostały zidentyfikowane w DNA.
U staffików jednak istnieją pewne wątpliwości, czy kolor czarny jest na
pewno jednolitym kolorem czarnym czy jest to ekstremalnie ciemne czarne
pręgowanie. Wydaje się, że prawdziwy jednolity czarny nie istnieje w rasie w
postaci formy dominującej czarnej.
Seria B (brązowy)
"Dudley
nosed red" |
Określa gdzie normalny czarny pigment jest
produkowany lub gdzie w okrywie włosowej i skórze tworzy się pigment
wątrobiany/czekoladowy.
B - "dziki typ"
Pozwala na formowanie normalnego czarnego pigmentu (eumelaniny) i rudego
pigmentu (faeomelaniny) w sierści i skórze.
b – pigment brązowy
Zapobiega produkcji właściwej czarnej eumelaniny w skórze i sierści, zamiast
tego tworząc brązową eumelaninę. W wyniku tego nos, wargi i brzegi powiek są
cieliste a oczy jasno orzechowe.
Wpływ faeomelaniny (rudy pigment) jest wtedy
na ogół widoczny, ale jej kolor może być lekko żółty lub rozmyty niż
normalny pigment.
Wątrobiany u staffordshire bull terierów jest
kolorem wysoce niepożądanym według wzorca brytyjskiego, natomiast wzorzec
AKC określa to umaszczenie jak wadę dyskwalifikującą. Chociaż czekoladowy
staffik nie ma szans w ringu, to jego umaszczenie nie wpływa na jego inne
cechy. Taki pies może być bardzo miłym towarzyszem życia jak każdy inny,
których kolory są akceptowane.
Seria D (rozmycie)
Niebieski |
Niebieski
pręgowany z niebieską maską |
Określa gdzie produkowany jest normalny
czarny lub rudy pigment lub w których miejscach staje się on szary lub
srebrno-beżowy.
D - "dziki typ"
Pozwala na tworzenie czarnego (eumelaniny) i rudego pigmentu (faeomelaniny).
d - "niebieskie rozmycie"
Powoduje wadliwe formowanie pigmentu czarnego i rudego przez nieregularne
rozłożenie ziaren pigmentu. Powoduje to utratę intensywności koloru, który
wygląda jak rozmyty bądź blady:
czarny staje się szary („niebieski”), a czerwony/płowy staje się
srebrno-płowy. Kolor skóry raczej pozostaje bez zmian, choć nos jest raczej
ciemnoszary niż czarny, a oczy psów niebieski są jaśniejsze niż zwykle.
Brązowa eumelanina psów b/b także się zmienia stając się
szarobrązowa.
W niektórych rasach, genotyp d/d, czyli
niebieska okrywa włosowa, powoduje zespół chorobowy, którego efektem jest
łysienie ("color
dilution alopecia", CDA). Prowadzi to do najczęściej trwałej
utraty włosów, problemów skórnych i częstych infekcji. W zależności od
stopnia rozmycia, choroba może pojawić się do wieku dwóch lat i objąć nawet
całe ciało.
Seria S (znaczenia)
Pręgowany
z irlandzkimi znaczeniami |
Czarny
pręgowany łaciaty |
|
|
Czarny
pręgowany całkiem biały |
Czarny
pręgowany łaciaty i agouti-czerwony łaciaty |
Allele serii S określają zasięg białego (braku koloru) i są w epistazie do wszystkich innych serii.
S - "dziki typ"
Efektem jest jednolity kolor bez białych znaczeń, chociaż może pojawić się
trochę białego na klatce piersiowej, brzuchu, palcach czy końcówce ogona lub
pysku.
si - "irlandzkie znaczenia"
Efektem są białe znaczenia na pysku, szyi, klatce piersiowej, łapach i
ogonie. Biały nie nachodzi na grzbiet za kłębem, ale może pojawić się wokół
szyi („obróżka”).
sp - łaciaty
Łaciaty pies ma zwykle więcej niż 50% białego koloru, który występuje na
grzbiecie. Widoczny efekt to duże nieregularne miejsca i łaty ciemnego
koloru na białym tle.
sw - "biały"
Występuje w zakresie od psów białych z kolorowymi znaczeniami na głowie,
które mogą mieć też kolorowe łaty przy ogonie, poprzez psy ze znaczeniami
tylko wokół oczu i uszu, aż do psów całkowicie białych.
Trudno jednak wyznaczyć granicę pomiędzy psem łaciatym z dużą ilością
białego a psem „białym”.
Wszystkie typy białych znaczeń mogą występować jednocześnie z innymi
kolorami – czerwonym, czarnym, niebieskim, pręgowanym, czarnym-podpalanym,
czekoladowym, itd.
Wrodzona głuchota u białych psów
W rasach, gdzie białe znaczenia spotyka się dość często, u psów z białą
sierścią wiązać się może wrodzona głuchota. Powszechnie znane jest to w
przypadku bokserów i bullterierów, jednak wiele innych ras również jest
dotknięte tym problemem, włączając setery angielskie czy angielskie cocker
spaniele. I choć mechanizm utraty słuchu przez te psy jest dość dobrze
poznany, to jego podłoże nie jest jeszcze jasne.
Paradoksalnie, oboje biali rodzice mogą dać
potomstwo o perfekcyjnym słuchu, podczas gdy szczeniaki kolorowych rodziców
mogą być głuche. Stąd opierając się tylko na kolorze włosa rodziców ciężko
jest przewidzieć głuchotę u potomstwa.
U ras predysponowanych do głuchoty zaleca się
badanie osobników hodowlanych. Nie ma wątpliwości, że głuchota i obszerne
białe znaczenia są ze sobą powiązane w wielu rasach. Stąd nie ma powodu
sądzić, że nie może się tak zdarzyć u staffordshire bull terierów. Tym
bardziej, że głuchota powiązana z kolorem białym została odnotowana u
amstaffów i pitbulli.
Tłumaczenie: Dagmara Strumińska-Parulska
-
Podstawy genetyki -
Podstawowe kolory -
Umaszczenia SBT -
-
Możliwości dziedziczenia -
Przewidywanie wyników -
|